PURMEREND - Het Purmerends Museum presenteert van zaterdag 13 mei
tot en met zondag 22 oktober de tentoonstelling Garrels in Onderdelen -
Historische orgels in Purmerend. Aanleiding voor de tentoonstelling is de
zo gewenste restauratie van het monumentale Garrels-orgel uit Purmerend.
Het Purmerendse Garrelsorgel dateert uit 1742. Het is een van de meest
gaaf bewaard gebleven barokorgels in Nederland.
De tentoonstelling wordt vrijdag 12 mei geopend door de bekende organist
Jan Jongepier.
Begaafd
Rudolph Garrels (1674-1750) was een begaafd orgelbouwer uit het
Oostfriese Norden (Duitsland). Na zijn opleiding vestigde hij zich als
zelfstandig orgelbouwer in Leiden en later in Den Haag. In 1732 bouwde hij
zijn meest bekende orgel, dat van de Grote Kerk te Maassluis. Tien jaar
later bouwde hij voor de toenmalige Grote Kerk aan de Kaasmarkt te
Purmerend een nieuw orgel. Daarin gebruikte hij de orgelpijpen van het
oude zeventiende eeuwse Purmerendse orgel. Het Purmerendse Garrels-orgel
verenigt daarmee een Noord-Duits uiterlijk met een Hollandse klankkleur.
Het Garrels-orgel heeft niet alleen een bijzondere klank. Het orgel is
ook van grote historische waarde. Het heeft nog bijna alle oorspronkelijke
historische orgelpijpen.
Daardoor is het instrument een belangrijke wegwijzer bij het bestuderen
van historische geluiden en klanken.
Bijzonder is dat al het ornament-werk bewaard bleef. Het is uitgevoerd
in Lodewijk XIV stijl. Op het orgel is een opengewerkte ajourrand
aangebracht, iets wat alleen op dit Purmerendse orgel voorkomt. Zelfs de
volledige kleurstelling van 1742 is nog op de kast aanwezig onder de
huidige verflaag.
Koepelkerk
Na de afbraak van de Grote Kerk in 1850 werd het orgel in 1853 in de
Koepelkerk geplaatst. In 1976 werd het orgel verwijderd om de verbouwing
van de Koepelkerk mogelijk te maken. Sindsdien ligt het orgel opgeslagen
in de Hervormde Kerk te Assendelft. Deze kerk doet gedeeltelijk dienst als
opslagruimte voor orgelmaker Flentrop.
De Stichting Restauratie Garrels-orgel is druk bezig fondsen te
verwerven voor de restauratie en terugplaatsing van het orgel in de
Koepelkerk, thans Nicolaaskerk.
In de tentoonstelling is ruim aandacht voor het bijzondere
Garrels-orgel. Oude documenten, prenten en recenter fotomateriaal geven
een goed beeld van dit monument.
Uniek is de aanwezigheid van authentieke onderdelen, waaronder een
blaasbalg uit 1703, een handklavier uit 1853, registerknoppen, diverse
pijpen en een deel van de unieke ajourrand.
De tentoonstelling geeft eveneens een historisch overzicht van de
overige zes orgels in Nederland van Garrels' hand.
Bätz-orgel
Naast het Garrels-orgel telt Purmerend nog een drietal prachtige
historische orgels: het Bätz-orgel (1777) in het voormalige stadhuis, het
Witte-orgel (1864) in de Nicolaaskerk en het Van Dam-orgel (1892) in de
Lutherse Kerk.
Deze orgels staan ook volop in de aandacht in de tentoonstelling. Van
elk orgel is er een historisch overzicht en zijn de orgelklanken te
beluisteren.
Internationale belangstelling
Het Purmerends Museum verwacht internationale belangstelling voor deze
tentoonstelling. Voor het eerst in de geschiedenis van het museum zijn
daarom de zaaltelsten ook in het Engels vertaald.
Het Purmerends Museum is gevestigd op Kaasmarkt 20. De
openingstijden van mei tot en met oktober zijn dinsdag tot en met vrijdag
van 10.00 tot 16.00 uur en zaterdag en zondagvan 13.00 tot 17.00 uur.
Noordhollands Weekblad, donderdag 16 mei 2000
Site design