PURMEREND - Het Purmerends Museum presenteert van zaterdag 13 mei
tot en met 22 oktober de tentoonstelling 'Garrels in onderdelen -
historische orgels in Purmerend'. Aanleiding voor de tentoonstelling is de
gewenste restauratie van het monumentale Garrels-orgel uit Purmerend. Het
orgel, dat dateert uit 1742, is een van de best bewaard gebleven
Barok-orgels in Nederland. Om de tentoonstelling luister bij te zetten is
er op zaterdag 13 mei een gratis 'wandelconcert' langs drie historische
Purmerendse orgels in de binnenstad. Het 'concert' start om 14.00 uur bij
de St. Nicolaaskerk (koepelkerk) aan de Kaasmarkt. De wandeling voert
vervolgens naar het voormalig stadhuis aan de Kaarsmarkt en de Lutherse
Kerk aan de Hoogstraat. De orgels worden bespeeld door de organisten Jan
Albert Jong, Marja van der Ploeg en Jaap Kolstein.
In de tentoonstelling is ruim aandacht voor het bijzondere
Garrels-orgel. Oude documenten, prenten er recenter fotomateriaal geven
een goed beeld van dit monument. Uniek is de aanwezigheid van authentieke
onderdelen, waaronder een blaasbalg uit 1703, een handklavier uit 1853,
registerknoppen, diverse pijpen en een deel van de unieke ajourrand. De
tentoon stelling geeft eveneens een historisch overzicht van overige zes
Nederlandse orgels van Garrels hand. Naast het Garrels-orgel telt
Purmerend nog een drietal prachtige historische orgels, het Bätz-orgel
(1777) in het voormalig stadhuis, het Witte orgel (1864) in de
Nicolaaskerk en het Van Dam orgel (1892) in de Lutherse Kerk. Van eik
orgel is er een historisch overzicht samengesteld en zijn de orgelklanken
te beluisteren.
Garrels-orgel
Rudolph Garrels (1674-1750) was een begaafd orgelbouwer uit het
Oostfriese Norden (Duitsland, red.). Na zijn opleiding vestigde hij zich
als zelfstandig orgelbouwer in Leiden en later in Den Haag. In 1732 bouwde
hij zijn meest bekende orgel, dat van de Grote Kerk te Maassluis. Tien
jaar later bouwde hij voor de toenmalige Grote Kerk aan de Kaasmarkt te
Purmerend een nieuw orgel. Daarin gebruikte hij de orgelpijpen van het
oude 17e eeuwse Purmerendse orgel. Het Purmerendse Garrels-orgel verenigt
daarmee een Noord-Duits uiterlijk met een Hollandse klankkleur. Het
Garrels-orgel heeft niet alleen een bijzondere klank, het is ook van
historische waarde. Het heeft nog bijna alle oorspronkelijke historische
orgelpijpen. Daardoor is het orgel een belangrijke wegwijzer bij het
bestuderen van historische geluiden en klanken. Bijzonder is dat al het in
Lodewijk XIV stijl uitgevoerde ornamentwerk bewaard bleef.
Na de afbraak van de Grote Kerk in 1850 werd het orgel naar de
koepelkerk (1853) verhuisd. In 1976 werd het daar weer weggehaald om de
verbouwing van de Koepelkerk mogelijk te maken. Sinsdien ligt het orgel
opgeslagen in de Hervormde Kerk te Assendelft. Deze kerk doet gedeeltelijk
dienst als opslagruimte voor orgelmaler Flentrop. De Stichting Restauratie
Garrels-orgel is druk bezig fondsen te verwerven voor de restauratie en
terugplaatsing van het orgel in de Koepelkerk, thans Nicolaaskerk.
Voor meer informatie over de Stichting en/of het orgel kunt u bellen
naar het Purmerends Museum: 0299-428755.
Zondag, 7 mei 2000
Site design